Waarschuwing: In december 2019 komt een rapport van het RIVM over het voorkomen van het Seoulvirus bij tamme ratten. Deze ratten zijn niet ziek. Mensen kunnen via de rat ziek worden. Ziekteverschijnselen wisselen van griepachtige klachten tot nierfalen en koorts met bloedingen. Inmiddels zijn (minimaal) 5 mensen ziek geworden. Uit het onderzoek blijkt dat het virus bij veel tamme ratten voorkomt.   Daarnaast heeft recent een kind Leptospirose opgelopen, mogelijk ook via tamme ratten (het zou potentieel ook kunnen zijn dat de ratten de ziekte hebben gekregen van het kind).    Beide ziekteverwekkers komen bij gezonde ratten voor en kunnen mensen ernstig ziek maken. Het RIVM adviseert om de voorlichting over deze ziekte te verbeteren en daarbij hygiëne maatregelen te adviseren (handen wassen, bak nat maken voor het verschonen). n december komt een rapport van het RIVM over het voorkomen van het Seoulvirus bij tamme ratten. Deze ratten zijn niet ziek. Mensen kunnen via de rat ziek worden. Ziekteverschijnselen wisselen van griepachtige klachten tot nierfalen en koorts met bloedingen. Inmiddels zijn (minimaal) 5 mensen ziek geworden. Uit het onderzoek blijkt dat het virus bij veel tamme ratten voorkomt.   Daarnaast heeft recent een kind Leptospirose opgelopen, mogelijk ook via tamme ratten (het zou potentieel ook kunnen zijn dat de ratten de ziekte hebben gekregen van het kind).  Beide ziekteverwekkers komen bij gezonde ratten voor en kunnen mensen ernstig ziek maken. Het RIVM adviseert om de voorlichting over deze ziekte te verbeteren en daarbij hygiëne maatregelen te adviseren (handen wassen, bak nat maken voor het verschonen).

• Algemeen
• Activiteiten en Agenda
• Biologie
• Oriëntatie vooraf
• Benodigdheden
• Voeding
• Huisvesting
• Voortplanting
• Gedrag
• Vakantie
• Afstandsdieren
• Houderij Richtlijnen

Het is al weer enkele jaren geleden dat er een onderzoek is gestart door de Faculteit Diergeneeskunde naar de oorzaken van te vroeg overleden kleine zoogdieren.
Daarbij is tussen 2009 en 2012 door middel van sectie de doodsoorzaak getracht vast te stellen van overleden ratten, cavia’s, konijnen en fretten die veel te jong waren om te overlijden aan ouderdomsgebreken. In 2013 werden de resultaten samengevat en uitgewerkt in een rapport, dat helaas met enkele jaren vertraging nu onder belangstellenden verspreid kan worden.

Eindrapport

Algemeen

Over de geschiedenis van ratten en mensen kan een dik boek worden geschreven. Een groot deel van hun merkwaardige historie zou zonder de mens ondenkbaar zijn, omgekeerd zou de geschiedenis van de mens er zonder de ratten aanmerkelijk anders hebben uitgezien. Feit is dat sommige soorten, tezamen met de mens, de wereld veroverden. Van de talrijke rattensoorten hebben er zich maar enkele bij de mens aangesloten.

Ratten worden gefokt in veel variaties, waarbij ze verschillen in vachtstructuur, haarkleur en bouw. Er bestaan zelfs haarloze ratten. Op dit moment zijn de dumboratten erg populair, ratten met lager geplaatste oren. De lichaamslengte bedraagt ongeveer 24 cm en de staart wordt ongeveer 20 cm lang. De beharing voelt wat hard aan door de langere, uitstekende haren. Ratten worden gewoonlijk niet ouder dan twee tot drie jaar.

Activeiten en Agenda

Biologie

De tamme rat is afkomstig van de bruine rat. Hoe lang ze al huisdier zijn is niet helemaal bekend. Wetenschappers nemen aan dat er omstreeks 1500 voor Christus al ‘tamme ratten’ bekend waren. Oorspronkelijk komen de bruine ratten van de steppegebieden in Azië, waarschijnlijk in Noord-China en Mongolië, waar de dieren nog in holen in de grond leven. Het is bekend dat de bruine rat in de Middeleeuwen in Europa aanwezig was. In de zeventiende eeuw zijn er meldingen bekend van albino- en bonte ratten. Voor de gevechten tussen ratten en kortbenige terriërs werden in de achttiende eeuw volop ratten gefokt in Engeland. De anders gekleurde ratten werden apart gehouden. Hieruit zijn de tentoonstellingsdieren ontstaan en ook vanuit de laboratoria kwamen anders gekleurde exemplaren in het bezit van particulieren. Ratten zijn in principe vooral ’s nachts actief, hoewel ze zich ook aanpassen aan het dagritme van de mens.
Het geslachtsonderscheid is goed te zien. De mannetjes hebben vaak al op de leeftijd van vier weken duidelijk zichtbare teelballetjes. Ook is er meer ruimte tussen het geslachtsdeel en anus te zien. Het vrouwtje heeft twee rijen tepels. De volwassen man weegt ongeveer 600 gram. Het vrouwtje is wat lichter, zo’n 300 tot 400 gram. Vrouwtjes zijn wat vinniger dan mannetjes. In de groepen waarin ratten leven, ontstaat snel een rangorde.
Ratten worden gefokt in veel variaties, waarbij ze verschillen in vachtstructuur, haarkleur en bouw. Er bestaan zelfs haarloze ratten. Op dit moment zijn de dumboratten erg populair, ratten met lager geplaatste oren. De lichaamslengte bedraagt ongeveer 24 cm en de staart wordt ongeveer 20 cm lang. De beharing voelt wat hard aan door de langere, uitstekende haren. Ratten worden gewoonlijk niet ouder dan twee tot drie jaar.

Oriëntatie vooraf

Ratten zijn bijzonder geschikt als huisdier voor jong en oud en zijn snel handtam te maken.
Tamme ratten zijn graag in gezelschap van hun verzorger. Door hun intelligentie is het vrij gemakkelijk ze van alles en nog wat te leren. In de natuur leven ratten in grote groepen. Het zijn dus sociale dieren en daarom is het beter om ten minste twee ratten aan te schaffen. Wie slechts één rat wil bezitten, moet zich dus wel enkele uren met het diertje bezighouden.
Ratten kunnen niet alleen gehouden worden tenzij ze erg dominant zijn of ander onnatuurlijk gedrag vertonen dat dit verstoort. Vaak wordt gezegd een rat alleen kan als je hem heel erg veel aandacht geeft. Echter leeft de mens eigenlijk best langs de rat heen. Ratten zijn vooral ‘s nachts actief en zijn schemerdieren. Mensen slapen dan, komen thuis van werk of school en hebben dan meestal geen zin. Daarnaast spreken ratten en mensen (letterlijk) niet dezelfde taal. Mensen kunnen ratten niet wassen zoals ratten dit bij elkaar doen en kunnen niet spelen.
De rat zal veelal alleen slapen en mist dus lichaamswarmte. Daarom zeggen liefhebbers, ratten moeten niet alleen, want een mens kan een soortgenoot simpelweg niet vervangen.

Benodigdheden

De lijst met benodigdheden komt nog.

Voeding

Ratten zijn alleseters en dit is onder meer te zien aan hun gebit. In het wild levende ratten zijn in hun zoektocht naar voedsel niet kieskeurig; ze eten bijna alles. Het is daarom aan te raden een zo veelzijdig mogelijk voer te verstrekken. Er zijn speciale rattenvoeders in de handel te koop, die kunnen worden aangevuld met fruit, groente en noten. Zorg ervoor dat uw rat niet te dik wordt. De voeding van een rat moet hoofdzakelijk bestaan uit koolhydraten. Vetten en eiwitten mogen maar een klein percentage uitmaken van het totale menu. De voorkeur verdient voer van een zogeheten complete korrel. Wie toch een zogenoemd gemengd voer wil geven, moet erop letten dat de rat niet alleen de lekkerste ingrediënten opeet, waardoor het diertje te dik kan worden of een tekort aan belangrijke voedingsstoffen optreedt.

Etensresten van menselijke maaltijden zijn niet geschikt voor ratten. Geef liever vers, onbedorven voedsel. Overrijp fruit, bedorven groente of vervallen graanproducten kunnen schadelijk zijn. In tegenstelling tot hetgeen vaak gedacht wordt, ‘weten’ ratten niet wat goed voor hun gezondheid is. Dit is een taak van de verzorger. Als aanvulling op de rattenkorrel kunnen ook takken van fruitbomen (beuk, esdoorn of hazelaar) dienst doen.

Een goede manier om extra kalk te geven is het verstrekken van een uitgekookt soepbeen. Kalk kan de rat ook binnenkrijgen in de vorm van een kleine hoeveelheid zure room, kwark, yoghurt of harde, jonge kaas die om de paar dagen gegeven mogen worden. Vitamines en mineralen zijn niet nodig als volledige voeding wordt gegeven. Bij eigen samengestelde voeding is het wel noodzakelijk om een gevitaminiseerd kalkproduct toe te voegen.

Drinkwater moet volop aanwezig zijn in een bakje of drinkfles en moet iedere dag worden ververst.

Huisvesting

De beste kooi is die voor chinchilla’s of eekhoorns met als minimumgrootte 40 cm tot 60 cm breed, 60 cm hoog en 100 cm lang. Deze kooien hebben een diepe onderbak en een grote deur(opening).
Een kooi dient uitgerust te zijn met zitplanken, slaaphuisje en klimmateriaal. Ratten hebben snel last van de luchtwegen en daarom is het belangrijk om de kooi op een tochtvrije plaats te zetten.

Een stevige knaagvrije voerbak en een drinkfles behoren verder tot de standaarduitrusting. Allerlei speelgoed wordt zeer op prijs gesteld en het is aan te bevelen om dit ook regelmatig te wisselen zodat er veel te beleven is in de kooi. Op de bodem van de kooi kan het beste een stofvrije bodembedekking worden aangebracht. Beukensnippers en andere bodembedekkers zijn volop in de dierenspeciaalzaken te verkrijgen. Vraag eventueel voorlichting omdat er regelmatig nieuwe soorten bijkomen. Als nestmateriaal kunnen stofvrij hooi, papiersnippers, lapjes stof en dergelijke dienst doen.

Ratten kunnen klimmen, klauteren, lopen, springen, zwemmen, maar ook graven, knagen, voedsel zoeken et cetera. In de kooi moeten ze deze dingen ook kunnen doen. Zwemmen kan in een teiltje of in een bad met lauw water. Droog de dieren na het zwemmen goed af zodat ze niet verkouden kunnen worden. Zijn ratten vies of moeten ze naar een tentoonstelling, was ze dan met shampoo. Overigens hebben de meeste ratten een hekel aan zwemmen.

Gezondheid en ziektes

Ratten kunnen ook ziek worden en ongedierte krijgen. Sommige ziekten zijn erfelijk bepaald. Zoek bij de eerste tekenen van ziekte een dierenarts die veel ervaring heeft met rattenziekten. Kleine huisdieren hebben namelijk een snelle stofwisseling en een ziekte verloopt dus ook veel sneller.
Parasieten komen ook bij deze dieren voor en dit is te zien aan kale plekken en korstjes in de beharing. Dit kan veroorzaakt worden door mijten, teken of vlooien. Een ander soort parasiet is huidschimmel. Die kan zowel de rat als de mens treffen en de schimmel is dan ook gemakkelijk overdraagbaar. Een enkele keer kan de rat wormen hebben. Al deze problemen zijn goed te verhelpen.

Verkoudheid komt nog wel eens voor, kan chronisch worden en moet daarom onmiddellijk worden behandeld. Soms zijn ratten allergisch voor stof en dit moet dan ook vermeden worden. Gebitsproblemen kunnen bij elk knaagdier voorkomen; dus ook bij de rat. Kauwproblemen zijn er als de rat wel wil eten, maar het niet kan.

Voortplanting

Ratten brengen veel jongen ter wereld. Ze zijn met 4,5 -5 weken al geslachtsrijp, maar het is beter om met fokken te wachten totdat ze veertien tot zestien weken oud zijn. De bronscyclus is om de vier tot vijf dagen. De draagtijd bij de rat bedraagt 21 tot 23 dagen. Gedurende enkele weken voor en na de geboorte zal moederrat een ander gedrag vertonen dan normaal. Ze zal haar (toekomstige) kroost willen beschermen en kan vinnig uitvallen naar mensenhanden in de kooi. Laat haar dus met rust. Als de jongen wat groter zijn, gaat dit beschermend gedrag vanzelf weer over.

Vaak is het duidelijk zichtbaar aan de tepels dat een rat moet jongen, maar soms zijn er bijna geen uiterlijke kenmerken te zien. De nestgrootte kan variëren van zes tot zestien jongen per worp. Ze moeten vier tot vijf weken bij de moeder blijven. Daarna kunnen de seksen beter gescheiden worden. Worden ratten in groepen gehouden dan is te zien dat alle moeders voor alle jongen zorgen en die ook zogen. Dit maakt de overlevingskansen voor de groep groter. Fok alleen als van tevoren vaststaat waar de jongen heen kunnen als ze groot genoeg zijn.

Gedrag

Ratten zijn bijzonder geschikt als huisdier voor jong en oud en zijn snel handtam te maken.
Tamme ratten zijn graag in gezelschap van hun verzorger. Door hun intelligentie is het vrij gemakkelijk ze van alles en nog wat te leren. In de natuur leven ratten in grote groepen. Het zijn dus sociale dieren en daarom is het beter om ten minste twee ratten aan te schaffen.

Eindrapport Voortijdige doodsoorzaken kleine zoogdieren 2013

Het is al weer enkele jaren geleden dat er een onderzoek is gestart door de Faculteit Diergeneeskunde naar de oorzaken van te vroeg overleden kleine zoogdieren.
Daarbij is tussen 2009 en 2012 door middel van sectie de doodsoorzaak getracht vast te stellen van overleden ratten, cavia’s,  konijnen en fretten die veel te jong waren om te overlijden aan ouderdomsgebreken. In 2013 werden de resultaten samengevat en uitgewerkt in een rapport, dat helaas met enkele jaren vertraging nu onder belangstellenden verspreid kan worden.

Eindrapport