Vuurwerkstress bij hond en kat
Onze huisdieren in de stress!?
In veel gevallen is het zelfs nodig dat huisdieren daarvoor medicijnen slikken! Eigenlijk te gek voor woorden. Er zijn gelukkig ook honden en katten die zich niet zo veel aantrekken van deze ‘gedragsafwijking’ van mensen. In die gevallen moeten we natuurlijk niet toch gaan behandelen ‘voor de zekerheid’ of ‘omdat iedereen dat doet’. En zeker niet om reden dat een huisdier alleen thuis moet blijven op Oudejaarsavond terwijl het baasje zo nodig elders moet gaan feestvieren.
REGEL 1: NOOIT ALLEEN!!! Laat met Oud en Nieuw je huisdier nooit alleen!
Wat kunnen we doen – als het nodig is – om een huisdier te behandelen tegen vuurwerkstress?
Er zijn verschillende behandelingsmogelijkheden. Welke behandeling we instellen hangt af van de mate van stress. De reactie op vuurwerkstress kan uiteenlopen van beven, rusteloosheid, angst tot volledige paniek / hysterie, zelfs soms tot epileptische insulten aan toe. Sommige honden worden agressief, lopen blaffend op het vuurwerk af en willen soms het vuurwerk ‘aanvallen’
Wat bedoelen we met ‘mate van stress’?
We kunnen het volgende onderscheid maken:
- Het huisdier reageert altijd al angstig tot panisch voor onweer, storm, knallen, vuurwerk e.d.
- Het huisdier reageert alleen de hele maand december (regelmatig) angstig of panisch op vuurwerk.
- Het huisdier reageert alleen angstig of panisch op vuurwerk op en rond Oudejaarsdag.
Altijd al angstig tot panisch
In het eerste geval, als het huisdier altijd al bij de geringste prikkel angstig tot panisch wordt, is het verstandig om minimaal 3 maanden vóór Oud en Nieuw een dierenarts en / of een gedragsdeskundige te consulteren. Samenwerking tussen deze vakmensen is altijd het beste. We kunnen dan proberen om het dier in het algemeen wat stabieler te ‘maken’ tegen de oorzakelijke prikkels, naast het opstellen van een plan voor de maand december en de climax rond Oud en Nieuw.
Werking en bijwerking van medicijnen
Belangrijk is te weten, dat een behandeling voor vuurwerkstress lang niet altijd bij elke hond en kat werkt. De werking hangt af van de ‘sederende kracht’ van het middel en de gevoeligheid van het individuele huisdier voor het betreffende middel.
Niet alleen de werkzaamheid, maar ook – in het geval van medicijnen – de gevoeligheid voor bijwerkingen kan per dier verschillen. Ook bij gezonde dieren! Zelfs bij de krachtig sederende middelen zien we verschillen. De meeste reageren naar verwachting, een klein aantal reageert nauwelijks, terwijl ook een klein aantal juist (te) diep en (te) langdurig ‘onder zeil’ gaat.
Bij jonge, oude, zwakke en zieke dieren moet sowieso per individu bekeken worden wat het beste is, ook qua dosering. Bij epileptische honden of huisdieren met hart –, lever- en / of nierproblemen kijken we niet alleen naar wat een dier nog kan verdragen qua medicijnen, maar ook wat de interactie is met de medicijnen die al gegeven worden.
Behandelingsmogelijkheden
De meest voorgeschreven behandelingen zijn:
- Gedragscorrectie baas en hond.
- Reguliere medicijnen.
- Voedingssupplementen, Homeopathie, Fytotherapie enz.
Gedragscorrectie
Gedragscorrectie bij hond en baas is sowieso de eerste stap. Begin tijdig (niet later dan eind oktober / begin november) met instructie en training. Een gedragstherapeut kan jou in samenwerking met jouw dierenarts adviezen geven in de training van jouw bange hond.
Reguliere medicatie
Reguliere medicatie werkt in het algemeen het beste. Deze wordt hoofdzakelijk ingezet bij huisdieren met zeer heftige vuurwerkstress op en rond Oudejaarsdag, als de vuurwerkgekte op zijn hevigst is. De overige middelen zijn in het algemeen in die situatie minder effectief.
Omdat in bepaalde gevallen de reguliere medicatie niet voldoende effect heeft, is het aan te raden om via een ‘proefmedicatie’ circa 1 – 2 weken voor Oud en Nieuw te ervaren wat de reactie van jouw huisdier is op de medicatie. Wees ervan bewust dat deze middelen veel minder effect hebben als deze gegeven worden als het huisdier al volledig in paniek is. Pas een pilletje geven op 31 december om 24:00 uur, heeft geen zin. Begin de kuur ’s morgens en in sommige gevallen is het zelfs beter 1 – 3 dagen vóór de 31ste te beginnen.
Overige middelen en maatregelen
Overige middelen en maatregelen zijn meer geschikt voor de langere termijn behandeling (bijv. voor de hele maand december) van minder gestreste huisdieren. Ook hierbij geldt dat er veel verschil is in de mate waarin huisdieren op de middelen / maatregelen reageren. Vaak werkt het voldoende, maar er zijn ook veel gevallen waarbij het (helemaal) niet werkt.
De reden dat we voor de langere termijn liever niet voor reguliere medicatie kiezen heeft te maken met eventuele bijwerkingen en ongewenste sloomheid.
Meer aandacht voor onze huisdieren!
Ofschoon in onze samenleving is afgesproken, dat er geen vuurwerk afgestoken mag worden tot 29 december, zijn er kennelijk zeer veel mensen, die zichzelf, noch hun kinderen onder controle hebben. De indruk bestaat eveneens dat de overheid nauwelijks controle uitoefent.
Er is in de TV-spotjes meer compassie voor het welzijn van de daders (mensen die zelf daarvoor kiezen) dan voor de slachtoffers (dieren die geen keuze hebben). Opzettelijk vuurwerk gooien naar of in de buurt van huisdieren behoort kennelijk vaak tot het vermaak van onbenullen. Onbegrijpelijk. Gelukkig Nieuwjaar?
Laten we massaal via de social media oproepen tot compassie met onze huisdieren in deze ‘bange tijden’. Hopend op begrip van de vuurwerk afstekers
GEDRAGSCORRECTIE
Algemene richtlijnen
Zie ‘Algemene Tips’ (einde van dit artikel).
Vuurwerktraining
Vanaf eind oktober / begin november. Informatie bij een regionale hondengedragsschool of gedragstherapeut.
Vuurwerk CD
Voor thuistraining. CD te verkrijgen bij dierenarts of hondengedragsschool.
REGULIERE MEDICIJNEN (uitsluitend op advies / recept van de dierenarts)
Diazepam
Hond : 0.5-1 mg/kg, elke 12–24 uur, oraal
Kat : 0.5-1 mg/kg, elke 12-24 uur, oraal
Opmerking
Relatief veilig middel in wat ‘zwaardere’ gevallen. Eventueel een geschikt middel voor een middellange termijn (1-2 weken).
Mogelijke bijwerkingen
Honden kunnen onrustig worden, maar het komt ook wel eens voor dat ze te slaperig zijn. Het gedrag van katten kan veranderen tijdens het gebruik van dit middel. Het kan bij katten ook een verminderde leverfunctie veroorzaken.
Alprazolam
Hond : 0.02-0.05 mg/kg, op 31.12. om 10:00, 14:00, 18:00 en 22:00 uur, oraal; 4 x m.t.t.v. 4 uur!
Kat : 0,125-0.25 mg/kg, op 31.12. om 14:00 en 22:00 uur, oraal; 2 x m.t.t.v van 8 uur!
Opmerking
Wat zwaarder middel, verwant aan Diazepam, met vooral effect bij stress. Meest voorgeschreven reguliere middel.
Mogelijke bijwerkingen
Sloom, extra aanhankelijk, instabiele loop of dronkemansgang (ataxie), veel willen eten, trillen. Soms zien we excitatie i.p.v. de verwachte sedatie. In het geval van bijwerkingen stoppen met geven van het middel; de bijwerkingen nemen dan binnen 4 – 8 uur af. In overleg met de dierenarts kan in het geval van bijwerkingen de volgende keer een lagere dosis gegeven worden. Echter in het geval van excitatie het middel niet een volgende keer meer toedienen. Het middel niet geven aan: drachtige of zogende dieren, lever of nierpatienten, dieren met verhoogde oogboldruk (glaucoom), dieren die medicijnen krijgen tegen epilepsie (bijv. fenobarbitalum) of tegen schimmel / gist infecties.
Acepromazine
Hond : 1.25-2 mg/kg, op 31.12. om 08:00 en 20:00 uur, oraal
Kat : 0.5-2 mg/kg, op 31.12. om 08:00 en 20:00 uur, oraal
Opmerking
Zwaarste middel, werkt 6-12 uur.
Mogelijke bijwerkingen
Huisdieren worden er vaak erg sloom van, soms zelfs apathisch. Niet toedienen aan honden en katten lichter dan 3 kg. Niet bij honden met epilepsie. Ook niet bij overgevoelige rassen zoals Collie en Sheltie. Niet tegelijkertijd met insectenbestrijdingsmiddelen. Laat je dierenarts bepalen of acepromazine voor jouw huisdier geschikt is.
VOEDINGSSUPPLEMENTEN, HOMEOPATHIE, FYTOTHERAPIE etc.
Zylkene
Hond : gebruik zie verpakking
Kat : gebruik zie verpakking
Opmerking
Is veilig in gebruik en levert geen risico’s op voor de bloeddruk, het hart, de nieren, de waakzaamheid of de spijsvertering.
Telizen
Hond : gebruik zie verpakking
Kat : gebruik zie verpakking
Opmerking
Toedienen gedurende een periode van minstens twee maanden; kan onbeperkt worden herhaald.
Passiflora incarnata OER
Hond : 5 – 10 druppels, elke 8 uur, verdund met wat water (of melk) ingeven
Kat : 5 druppels, elke 8 uur, verdund met wat water (of melk) ingeven
Opmerking
Dit is een homeopathisch middel; er zijn geen nadelige gevolgen van dit middel bekend.
MacSamuel Schrikken
Hond : 10 druppels, oraal, verdund met wat water
Kat : 10 druppels, oraal, verdund met wat water
Opmerking
Advies is om paar weken voor het ‘stressmoment’ te beginnen. Gedurende 8-12 weken toedienen.
Bach Rescue druppels
Hond : 4 druppels met wat water ingeven of direct op de tong of door wat eten
Kat : 4 druppels met wat water ingeven of direct op de tong of door wat eten
Opmerking
Kan in combinatie met andere middelen gebruikt worden. Langdurig gebruik is niet schadelijk.
Bach Rescue spray
Hond : 2 maal op de tong sprayen
Kat : 2 maal op de tong sprayen
Opmerking
Direct te gebruiken bij stressmomenten. Langdurig gebruik is niet schadelijk. Kan in combinatie met andere middelen gebruikt worden.
OVERIGE MAATREGELEN
Verdampers
Verdampers verspreiden feromonen. Dat zijn ruikbare, lichaamseigen, hormoonachtige stoffen die een geruststellend effect hebben en daardoor angst kunnen temperen. Voor honden is er de D.A.P. verdamper en de D.A.P. halsband, voor katten de Feliway verdamper en de Feliway spray. Gebruik de spray op plekken waar de kat het meest ligt, zodat dit een vertrouwd plekje wordt waar ze rustig weg kan kruipen. Goed te gebruiken tijdens de gehele decembermaand. De verdampers moeten niet gebruikt worden als een gezinslid een ernstige luchtwegaandoening heeft zoals bijvoorbeeld longemfyseem / asthma. Bij ernstige angst en paniek, moeten er naast de ‘feromonen’ ook andere maatregelen genomen worden.
Thundershirt
Thundershirts geven een milde maar constante druk op de romp van een hond, wat de hond een kalmerend gevoel geeft. Hierdoor zijn ze veel minder stressgevoelig en zullen ze de meeste situaties anders ervaren dan voorheen. De thundershirt werkt vooral bij honden die steun zoeken bij eigenaren. Het ‘pakje’ is vergelijkbaar met het inbakeren van kinderen.
Vuurwerkvrije campings
Wanneer je jouw huisdier liever gewoon uit de buurt van vuurwerk wilt houden, kunt je er meteen een leuk weekendje weg achteraan plakken. Er zijn namelijk verschillende campings waar vuurwerk verboden is. Hier mag de hond uiteraard ook mee naartoe.
Landal Greenparcs heeft 3, Hogenboom 25 campings waar vuurwerk afsteken ten strengste verboden is. Honden zijn hier uiteraard van harte welkom. Om een goed park uit te zoeken, zijn hier wat handige sites voor je:
Er zijn ook vuurwerkvrije hondenpensions.
Algemene tips
- Laat met Oud en Nieuw je huisdier nooit alleen.
- Voorkom angstgedrag bij honden door ze in de vuurwerkperiode aangelijnd uit te laten (vooral in de bebouwde kom). (Blind) vluchten door schrik kan voor grote problemen zorgen.
- Zorg ervoor dat je huisdier een chip heeft. Voor het geval als het onverhoopt in paniek vlucht. Laat je hond tijdens de vuurwerkperiode uit op plaatsen waarvan je zeker weet dat daar geen vuurwerk wordt afgestoken.
- Plan bewust vuurwerkvrije wandelingen; 1 x een ‘doodschrik’ kan levenslang gedragsproblemen veroorzaken.
- Leidt de hond tijdens het uitlaten af met een speeltje (met geluid) zodra hij angstig gedrag vertoont. Veel honden die angstig zijn hebben helaas zelfs geen aandacht voor afleiding. Extreem angstige honden bevinden zich in een blinde paniek en zijn niet gevoelig voor welke ‘belonende’ of ‘corrigerende’ prikkel dan ook. Ze zien een ‘correctie’ eerder als een bedreiging en dus worden de klachten dan alleen maar erger. In die fase wordt een speeltje of bot niet ‘gezien’ als een beloning voor angstgedrag. Of het leidt af of de hond doet er niets mee.
- Beloon de hond met iets lekkers als hij / zij niet angstig reageert op een knal.
- Steek nooit zelf vuurwerk af in de buurt van dieren.
- Vraag vuurwerk gooiende kinderen vriendelijk (!) om dat elders te doen. Boosheid lokt ‘represaille’ uit.
- Sluit op oudejaarsavond de gordijnen, laat het licht aan en zet de radio / tv wat harder aan.
- Zorg voor voldoende hoekjes en plekjes voor de kat om zich te verstoppen.
- Laat de kat met rust als deze ervoor kiest om weg te kruipen.
- Laat je hond op oudejaarsavond voor 22:00u en aangelijnd (!) uit.
- Houdt katten op Oudejaarsavond (liever ook Oudejaarsdag) binnen.
- Laat de 24:00 ‘ceremonie’ rustig verlopen. Wens eerst de hond ‘Gelukkig Nieuwjaar’!
- Maak 1 persoon verantwoordelijk om te voorkomen dat het huisdier naar buiten glipt.
- Laat deze persoon binnen blijven en het huisdier bezig houden, als de rest een ‘rondje buren’ maakt.
- Het kan helpen om een hond die absoluut niet bang is voor vuurwerk bij een angstige hond te laten.
Aanvulling van Jacqueline Verwey, gedragsdeskundige: ‘Troosten mag, steunen moet’
Al jaren houdt men vast aan het principe dat als een hond ergens van schrikt en angstgedrag vertoont, men de hond moet negeren. De hond moet het zelf maar uitzoeken. Dit is eigenlijk heel jammer, omdat wetenschappelijk onderzoek uitwijst dat wij daar eigenlijk anders mee moeten omgaan.
Het troosten is niet datgene dat de hond als beloning ervaart, maar het ophouden of het weggaan van de dreiging is de beloning. Als we de hond zijn eigen gang laten gaan kan hij alle soorten van gedrag ontwikkelen om die dreiging te laten verdwijnen. Zo kan hij blaffen en uitvallen naar een brommer die toch doorrijdt, waarbij de hond kan leren dat uitvallen werkt. De hond kan vluchten voor enge objecten, mensen of dieren, waarmee hij leert dat hij sneller is en dat als hij vlucht de dreiging verdwijnt. Dit is toch niet wat wij willen.
Als de hond schrikt van een rotje en jij ook, ga dan niet met veel bombarie schelden op die kinderen die veel te vroeg beginnen met het afsteken van vuurwerk. Blijf rustig, onderdruk je boosheid en laat jouw hond merken dat je snel van de schrik herstelt. Het kan zijn dat jouw hond naar je kijkt om jouw reactie te peilen. Als je rustig doorloopt is dit uitstekend. Jouw hond is nu in staat jouw reactie in te schatten op een wijze van; “oké, ik hoef me hier niet druk om te maken”.Komt jouw hond echter steun bij je zoeken geef hem die steun dan ook. Honden mogen best steun hebben. Jij bent in zijn ogen de (roedel)leider. Een roedelleider zorgt voor de bescherming van zijn roedel en helpt zijn roedel in moeilijke tijden.
Honden raken vaak in paniek van vuurwerk of onweer. Een kennis van mij heeft zijn hond altijd genegeerd en het hem zelf laten uitzoeken. Dit resulteerde uiteindelijk erin dat de hond wegvluchtte voor het vuurwerk in plaats van naar zijn baas toe te rennen om bij hem steun te zoeken. Het heeft hem een dag gekost om zijn hond weer terug te vinden.
Wat is steunen en wat is troosten?
Er is door dr. M.B.H.Schilder van de Universiteit Utrecht onderzoek gedaan wat voor invloed troosten op het angstgevoel van de hond heeft. Hier het resultaat:
- Moet de hond het alleen uitzoeken, dan duurt het heel lang voordat de hond hiervan hersteld.
- Steunt de eigenaar de hond door dicht tegen de hond aan te gaan staan of bij de hond te gaan zitten of als de hond tegen de eigenaar aan gaat liggen, dan werkt dit angst / stress reducerend.
- Gaat de eigenaar de hond aanhalen en toespreken, dus troosten, dan neemt het angstgevoel van de hond nog sneller af. Het nadeel hiervan kan zijn dat de hond geen angst heeft, maar het angstgedrag gaat vertonen om de prettige aandacht van het aanhalen te krijgen.
Als de hond steun komt zoeken, geef hem die steun dan ook en zorg dat de angst/stress vermindert. Als jouw hond bij vuurwerk naar je toekomt, al hijgend en bibberend, kalmeer hem dan en leer hem vervolgens dat hij bij jou de steun vindt, die hij nodig heeft en dat hij bij jou minder stress hoeft te vertonen. Als je dit doet zal de hond in plaats van weg te vluchten, naar je toekomen, want jij bent de baas waar hij op kan rekenen. En dit is toch wat wij willen.
Atjo Westerhuis, dierenarts
Bron: www.vetined.nl