Afscheid van een dier = Afscheid van een vriend

In dit artikel wil ik graag ingaan op een aantal aspecten rond het afscheid van een huisdier. 

Huisdieren zijn onderdeel van het gezin.

Huisdieren maken tegenwoordig echt onderdeel uit van het gezin. Over het algemeen leven ze veel meer in huis dan vroeger, dat geldt zeker voor de ras katten. In Nederland kunnen de meeste katten wel naar buiten, maar zullen ze dat maar een beperkt deel van de dag doen. Veel eigenaren houden hun katten m.n. ’s avonds binnen in verband met verkeersgevaar. De meeste katten brengen hun leven dus in ons gezelschap door, spelend, slapend en etend.

Ook leven huisdieren steeds langer, door een betere verzorging en mogelijkheden van de diergeneeskunde. Een kat van 19 jaar is nu geen bijzonderheid meer. Je hebt zo’n kat dan wel 19 jaar om je heen gehad en verzorgd. De emotionele band die je met die kat hebt ontwikkeld is dan ook heel sterk.

Als zo’n kat overlijdt of als je zo’n kat moet laten euthanaseren, hakt dat er emotioneel in. Dit geldt niet alleen voor u als eigenaar, maar ook voor de andere dieren in huis met name als ze goed met elkaar overweg konden.

Goed afscheid nemen is belangrijk

Als het dier eenmaal overleden is moeten alle gezinsleden inclusief de andere dieren in huis de gelegenheid krijgen om afscheid te nemen van het overleden dier. Vaak is het prettig om het dier in zijn/haar eigen mandje op een centrale plek in de woonkamer neer te zetten. Iedereen kan dan zelf op zijn eigen moment en op zijn eigen manier afscheid nemen. Volwassenen bepalen zelf hoe ze afscheid willen nemen, dat is heel persoonlijk. Vooral als iemand niet bij de euthanasie aanwezig geweest is, is het van belang om alsnog afscheid te nemen van het overleden dier.

Voor kleine kinderen, jonger dan 7 jaar, is het woord “dood” niet per se duidelijk. Het is dan ook belangrijk om het kind goed uit te leggen dat “dood” betekent dat het dier nooit meer levend wordt. Dat je nooit meer met het dier kan spelen of knuffelen als het dier eenmaal weg is. Er zijn verschillende boekjes voor kinderen over dit onderwerp, die kunnen helpen bij het bespreken van het overlijden van een huisdier. Samen een fotoboekje van het dier maken, om samen in te kijken en aan het dier te denken, kan heel fijn zijn om te doen. Als u het dier zelf kunt begraven is dat voor kinderen het duidelijkst. Ze weten waar het dier is en kunnen ook naar het grafje gaan als ze daar behoefte aan hebben. Ook kunnen ze dingetjes maken voor het dier die meekunnen in het grafje. Tegenwoordig zijn er ook hele mooie producten (begraafbox en begraafcocon) om uw dier in te begraven.

Andere huisdieren en afscheid nemen

Voor andere huisdieren is het cruciaal dat zij het overleden huisdier nog kunnen zien. 

Gebeurt dit niet, soms is het helaas niet mogelijk, dan blijven dieren vaak heel lang zoeken naar het overleden dier. Terwijl als ze het overleden dier wel gezien hebben, het duidelijk is dat het dier niet meer leeft. Dat zegt niets over het verdriet dat een dier kan hebben. Hierover later meer. 

Hoe een dier afscheid neemt is heel verschillend. Sommige dieren kijken even om het hoekje van de deur en weten dan genoeg. Andere dieren gaan echt naar het overleden dier toe, ruiken eraan en proberen soms het dier te bewegen. Er zijn ook dieren die echt gaan “waken” bij het overleden dier. En tot slot zijn er dieren die er helemaal niets van willen weten. U moet dan ook niets forceren. Geef ieder dier de kans om naar het overleden dier toe te gaan, maar als ze niet willen is dat ook goed.

Opties na het overlijden

Als het dier overleden is, zijn er verschillende opties voor het lichaam van het overleden dier. Begraven is al eerder genoemd. Dit kan op een officiële dierenbegraafplaats of in uw eigen tuin (wel even bij uw gemeente controleren of het in uw gemeente ook werkelijk mag). Daarnaast kunt u het dier laten afvoeren voor destructie (= vernietiging in een destructor samen met ander dierlijk afval) of het laten cremeren door een dierencrematorium. In Nederland zijn verschillende dierencrematoria en per dierenartsenpraktijk is er vaak een samenwerking met een bepaald crematorium. 

Tegenwoordig kan een dier ook thuis worden opgehaald door een crematorium of kunt u het dier er zelf naar toe brengen. Voor crematie zijn verschillende keuze mogelijkheden. Wilt u het dier individueel laten cremeren? Dan wordt het dier apart verbrand en wordt de as apart bewaard. Of kiest u voor een groepscrematie? Dan worden meerdere dieren tegelijk verbrand en is de as ook gemengd. De as kan vervolgens verstrooid worden, maar ook bewaard in een urn of in een sieraad.

Als u crematie overweegt is het handig om u van te voren te verdiepen in alle keuze mogelijkheden en deze te bespreken met uw dierenarts.

Verdriet na het overlijden

Na het overlijden van een dier kan het zijn dat u langere tijd verdrietig bent en dat u het dier mist. Ook kan het zijn dat u denkt dat het dier er nog is of dat u het ziet lopen. 

Zelf dacht ik nog een week lang, mijn overleden hond over het laminaat te horen lopen. In deze fase van rouw is het belangrijk dat u het verdriet kunt uiten en met anderen kunt delen. Iedereen die ooit een huisdier heeft verloren, zal uw gevoelens begrijpen en met u mee leven. Mensen zonder huisdieren begrijpen het helaas niet altijd. Als het verdriet zo groot is dat het u belemmert in uw dagelijks functioneren kan het zinvol zijn om professionele hulp te zoeken.

Ook huisdieren kunnen langere tijd verdrietig zijn over het verlies van een ander huisdier, met name als ze een goede band hadden met elkaar. Ik herinner me het geval van een hond die zijn maatje was verloren en van ellende aan zichzelf begon te bijten. Met het homeopathische middel Ignatia heb ik deze hond heel goed kunnen helpen. (meer over Ignatia in de vorige KG). Naast Ignatia zijn er in de homeopathie nog twee andere bekende “verdriet” middelen: Natrium muriaticum en Phosphoricum acidum. Afhankelijk van het gedrag van het dier door het verdriet kan een keuze gemaakt worden uit de verschillende homeopathische verdriet middelen. Als dieren wat minder goed met elkaar “bevriend” waren kan het ook een “opluchting”

zijn voor het achtergebleven dier. Soms zie je dat katten helemaal opbloeien als een dominante kat in huis is overleden. Ze komen meer op schoot bij u of worden weer veel actiever. In een kattengroep moet zich vaak weer een nieuw evenwicht instellen na het overlijden van een van de groepsleden. Dat kan even duren.

Nieuwe kat erbij

Veel eigenaren vragen zich na het overlijden van een kat af of ze voor de achtergebleven kat weer een nieuwe kat erbij moeten nemen? In het algemeen is mijn advies nee. De meeste katten vinden het prima om de enige kat in huis te zijn, dat past goed bij hun solitaire levensstijl. Als u echt aan uw kat merkt dat hij/zij een andere kat mist om mee te spelen of zich aan op te trekken, dan kunt u het overwegen. In het algemeen is het bij katten makkelijker om er een kitten bij te nemen en dan bij voorkeur van het andere geslacht. Dit geeft de meeste kans op succes. Bij het plaatsen van een volwassen kat (ouder dan 1 jaar) kan het ook goed gaan als beide karakters goed op elkaar aansluiten, maar het kan ook helemaal niet gaan.

Overweegt u een asiel kat dan is het goed om hier afspraken over te maken met het asiel. Als het echt niet gaat, dat de kat dan terug kan. Heel belangrijk is het om een rustige introductie te doen, voor beide katten. U kunt hierover tips vinden op de website van www.kattenkenniscentrum.nl.

Evelien van der Waa, homeopathisch-werkend dierenarts te Houten