Geelwangschildpad (Trachemys scripta troosti)

Inleiding
Jonge geelwang- en geelbuikschildpadjes zijn aantrekkelijk vanwege hun beweeglijkheid en mooie aftekening. Realiseer u  wel dat kleine schildpadjes groot (en oud!) worden. Voor wie bewust kiest voor een moerasschildpad kunnen deze schildpadden een goede keuze zijn waar men lange tijd plezier van kan hebben. Het zijn relatief sterke dieren die niet moeilijk te verzorgen zijn.

Kies het juiste dier voor uw situatie: lees vóór het kopen eerst of een geelwang- of geelbuikschildpad het huisdier is dat u zoekt.

Algemeen
Geelwang- en geelbuikschildpadden zijn erg populair als huisdier. Ze behoren tot de water- of moerasschildpadden (familie Emididae). Dit zijn schildpadden die zowel in het water als op het land leven. Ze worden vaak gekocht wanneer ze nog klein zijn. Ze kunnen echter 30 cm groot worden en dit stelt eisen aan de huisvesting. De mannetjes zijn kleiner dan de vrouwtjes, met langere nagels en een langere, dikkere staart. Het schild is bruin van kleur. Jongere dieren hebben een opvallende tekening op het schild. Deze vervaagt wanneer ze ouder worden. Geelwang- en geelbuikschildpadden kunnen een leeftijd van 30 tot 40 jaar bereiken. Vaak halen ze dit echter niet. De levensduur wordt ondermeer beïnvloed door de huisvesting en de voeding.

Verschillende varianten
Een geelbuikschildpad dankt zijn naam aan zijn gele buik waar soms enkele bruine vlekken op zitten. De geelbuikschildpad heeft een S-vormige gele streep op de zijkant van de kop.

Een geelwangschildpad heeft twee gele strepen op de wangen. De buik heeft veel donkerbruine vlekken.

Beide schildpadden zijn ondersoorten die behoren de soort Trachemys scripta. Hiertoe behoort ook de roodwangschildpad (Trachemys scripta elegans) die erg op deze schildpadden lijkt maar een rode vlak op zijn wang heeft. Geelwang- en geelbuikschildpadden worden regelmatig onderling gekruist, wat uiteraard niet de bedoeling is. Kruisingen hebben vaak kenmerken van beide soorten.

Van nature
Moerasschildpadden zijn koudbloedige dieren. Deze reptielen komen voornamelijk voor in de zuidelijke staten van de Verenigde Staten, waar een subtropisch klimaat heerst en de temperatuur niet onder de 18 °C komt. Ze leven in moerassige gebieden, meren en beken met stromend water. Moerasschildpadden kunnen zich zowel op het land als in het water voortbewegen. Ze communiceren door aanrakingen en trillingen, en kunnen goed zien en ruiken. Ze houden geen winterslaap maar een winterrust. Geelwang- en geelbuikschildpadden zijn overdag actief, ’s avonds slapen ze in het water.

Huisvesting
Een volwassen koppel geelwang- of geelbuikschildpadden heeft een tochtvrije huisvesting nodig van minimaal 120 x 50 x 50 cm, met een waterdiepte van minimaal 40 cm. Het aquarium bestaat voor ongeveer een kwart tot een derde uit landgedeelte. Het landgedeelte moet makkelijk te bereiken zijn, geen scherpe randen hebben, en goed droog zijn. Een vrouwtje kan na drie tot vijf jaar eieren gaan leggen en heeft daarvoor dan een zandgedeelte nodig. Als bodem voor het watergedeelte kunt u bijvoorbeeld grotere stenen, grof grind of sedimentzand  gebruiken. Planten worden opgegeten, daarom zijn veel aquaria zonder beplanting.

Schildpadden vervuilen hun leefomgeving snel. Daarom moet u het aquarium goed schoonhouden. Gebruik voor het water een goede pomp met filter. Het water moet een temperatuur hebben tussen 20 en 24°C. In de winter is de watertemperatuur 2 à 3 graden lager dan in de zomer, maar ze mag nooit onder de 18 °C komen. De luchttemperatuur moet ongeveer 2 °C hoger zijn. Gebruik een warmtelamp op het landgedeelte. Bij weinig direct zonlicht (zonlicht door een raam telt niet mee want glas laat geen UV-B straling door) is een UV-B lamp nodig voor de aanmaak van vitamine D3. Let op dat de schildpadden zich niet aan de lampen kunnen branden en zorg dat er ook voldoende schaduwplaatsen zijn. Doe de lampen uit zodra het buiten donker wordt, om een natuurlijk ritme na te bootsen. Plaats het aquarium in een rustig gedeelte van de kamer.

Het is mogelijk om deze schildpadden ’s zomers in een buitenvijver te houden. Houd deze dieren, die uit een subtropisch klimaat komen, in andere jaargetijden niet buiten. U loopt dan een groot risico dat uw schildpadden zich niet prettig voelen, of zelfs doodgaan van de kou.

Een geelwang- of geelbuikschildpad kan prima alleen leven. U kunt meerdere schildpadden samenhouden wanneer ze niet te erg van grootte verschillen. Als dat wel het geval is kunnen ze elkaar beschadigen. Houd geen verschillende soorten moerasschildpadden bij elkaar. Als u vissen in hetzelfde aquarium wilt houden als waarin u uw schildpad wilt huisvesten, dan hebben de vissen een grote kans opgegeten te worden door de schildpad. Wees hiermee dus voorzichtig.

Verzorgen en hanteren
Vervang tenminste wekelijks een deel van het water, afhankelijk van de sterkte van het filter. Resten voer moeten meteen worden verwijderd. Verschoon minimaal eens per maand het filter en ververs dan al het water. Gebruik geen schoonmaakmiddelen in het water, daar kan de schildpad ziek van worden.

Draai schildpadden nooit voor langere tijd om. Dit kan tot verdrukking van de organen leiden. Schildpadden kunt u voorzichtig optillen door ze vast te houden aan het schild bij de achterpoten.

Schildpadden kunnen krabben en bijten, een volwassen schildpad kan een vinger afbijten. Een schildpaddenverblijf bevat veel bacteriën, bijvoorbeeld de op mensen overdraagbare Salmonella bacterie. Let er daarom op dat u geen water uit het aquarium binnenkrijgt, en was altijd uw handen als u met het dier of het verblijf in aanraking bent gekomen. Was ook uw handen voor u de schildpad hanteert.

Voeding
Deze schildpadden zijn alleseters. In een dierenspeciaalzaak kunt u complete schildpaddenvoeding kopen. Omdat de kwaliteit van de verschillende merken kan verschillen is het verstandig om hierbij eens per week nog zowel een mineralensupplement als een vitaminenpreparaat te geven. Kies voor twee afzonderlijke preparaten en niet voor een mengsel van beide omdat de stoffen elkaar kunnen beïnvloeden. Geef ze niet gelijktijdig maar met bijvoorbeeld een dag ertussen. Variatie in voeding bevordert de gezondheid en levensduur. U kunt een schildpad vlees, vis, gevogelte en insecten geven. Daarnaast eet een schildpad ook (water)planten en groenten zoals tomaat, andijvie en boerenkool. Sla kan diarree veroorzaken, en kattenvoer of hondenvoer is ook niet goed voor uw schildpad. Eierschalen en sepiaschelpen zorgen ervoor dat uw schildpadden voldoende kalk binnenkrijgen.

Jonge geelwang- of geelbuikschildpadden kunt u dagelijks eten geven. Dieren vanaf de leeftijd van een half jaar voert u drie tot vier keer per week, en dieren ouder dan ongeveer twee jaar kunt u tweemaal per week voeren. Voer ’s ochtends, zodat de schildpad de hele dag heeft om het eten te verteren. Actievere dieren hebben meer voedsel nodig. Let wel op dat ze niet te dik worden. Dit ziet u doordat er huid onder het schild uitpuilt aan de bovenkant van de poten. Moerasschildpadden hebben water nodig om hun voer door te slikken. Voer ze daarom altijd in het water. Tijdens de wintermaanden is het dier minder actief, voer dan ook minder.

Voortplanting
Mannetjes zijn geslachtsrijp op een leeftijd van ongeveer drie tot vijf jaar, vrouwtjes als ze vijf tot zeven jaar zijn. Na de paring kan het vrouwtje het sperma bewaren, soms worden de eieren pas maanden later gelegd. Een vrouwtje kan meerdere legsels per jaar hebben. Het aantal eieren varieert tussen 5 en 25 stuks. Na 60 tot 80 dagen komen de eieren uit. De pasgeboren schildpadden zijn ongeveer drie centimeter lang. In het eerste jaar groeien ze gemiddeld drie centimeter.

Ziekten en  aandoeningen
Geelwang- en geelbuikschildpadden kunnen last hebben van parasieten zoals Salmonella en wormen. Een veel voorkomende ziekte is longontsteking, ontstaan door bacteriën, wormen, kou of tocht. Dit begint met een verkoudheid, die u kunt herkennen aan belletjes op de neus. Bij longontsteking kan de schildpad scheef gaan zwemmen. Andere veel voorkomende aandoeningen zijn schildrot, oogontsteking, en schildafwijkingen door bijvoorbeeld vitaminen- en mineralentekort. Vrouwtjes kunnen altijd eieren leggen, ook zonder mannetje. Wanneer het vrouwtje de eieren niet kan leggen, kan ze last van legnood krijgen. Raadpleeg bij twijfel uw dierenarts.

Benodigde ervaring
Voor het op een verantwoorde wijze houden van dit huisdier is geen specifieke ervaring nodig.  Houd er rekening mee dat de schildpad behoorlijk oud wordt en veel groter wordt dan hij bij aanschaf is! U heeft een ruime huisvesting nodig voor de schildpad.

Aanschaf en kosten
U kunt een geelwang- of geelbuikschildpad kopen bij een reptielen- of dierenspeciaalzaak. Let bij aanschaf op dat de schildpad geen beschadigingen heeft, actief is, goed en recht zwemt en helder en alert uit de ogen kijkt.

Een geelwang- of geelbuikschildpad is niet duur in aanschaf, kleine exemplaren koopt u doorgaans voor enkele euro’s. Als u een schildpad wilt gaan houden, moet u echter niet alleen rekening houden met de kosten voor de schildpad zelf, maar ook met kosten voor een aquarium en de inrichting ervan. Een aquariumbak voor een volwassen geelwang- of geelbuikschildpad moet vrij groot zijn en kost u ongeveer 175 tot 350 euro, exclusief inrichting. Daar komen dan nog kosten bij voor de aanschaf van ondermeer een pomp- en filtersysteem en lampen. Bij elkaar moet u aan enkele honderden euro’s denken voor uw ingerichte aquarium. De terugkerende kosten bestaan in hoofdzaak uit uitgaven voor voer, filtermateriaal en de elektriciteit voor verlichting en verwarming. Daarnaast kunt u voor kosten komen te staan als uw dier onverhoopt ziek wordt.

Aandachtspunten

• Kunt u niet meer voor uw schildpad zorgen, breng hem dan naar een schildpaddenopvang of kijk of een dieren- of reptielenspeciaalzaak het dier van u wil overnemen. Laat schildpadden nooit los in de natuur: vaak overleven ze dit niet, en als ze het wel overleven zorgt dit voor faunavervalsing!

Tekst: Stichting Herpetofauna